خال یا نشان مادرزادی چیست؟

خال مادرزادی یا Birthmark یا ماه گرفتگی یک علامت یا نشان رنگی است که اغلب در بدو تولد وجود داردو روی پوست قابل مشاهده است. خال مادر زادی یک اختلال مادرزادی، و خوش‌خیم بر روی پوست است که در زمان تولد یا در مدت کوتاهی پس از تولد، معمولاً در ماه اول ظاهر می‌شود و ممکن است در هر نقطه بر روی پوست رخ دهند.

چه چیزی باعث لکه های مادرزادی یا ماه گرفتگی می شود؟

خال های مادرزادی می توانند به دلیل مسائل مختلف، از جمله گروه بندی غیرطبیعی رگ های خونی یا خوشه های سلول های رنگدانه ایجاد شوند. خال مادرزادی معمولاً از بدو تولد در نوزادان مشاهده می‌شود و ممکن است در طی سال‌های اول زندگی کودک ادامه داشته باشد، اما در بعضی موارد با رشد کودک از بین می‌رود.

این خال ها عمدتاً بی‌خطر هستند و نیاز به درمان خاصی ندارند. اکثر موارد خال مادرزادی در زمانی که کودک بزرگتر می‌شود، خود به خود از بین می‌روند. در بعضی از موارد، این خال‌ها به شدت کمرنگ می‌شوند و در برخی موارد دائمی می‌مانند، اما در اکثر موارد این وضعیت از نظر پزشکی مشکلی ایجاد نمی‌کند. با این حال، در صورت دغدغه درباره‌ی ظاهر آنها یا هرگونه تغییر در رنگ یا اندازه، مشاوره با پزشک متخصص پوست می تواند گزینه مناسبی باشد. همچنین گاهی اوقات این اختلال مادرزادی ممکن است نشانه مشکلات یا بیماری‌های دیگر باشد. اگر مطمئن نیستید با پزشک خود مشورت کنید؛ به‌خصوص اگر اندازه و رنگ این علامت به‌طور غیرمنتظره تغییر کند.

باورهای غلط در مورد ماه گرفتگی در بدن نوزادان

درمورد لکه ماه گرفتگی نوزاد و علت ایجاد آن، باورها و خرافات زیادی وجود دارد که  ریشه علمی ندارد. یک تصور غلط رایج از گذشته تا به امروز این است که اگر یک زن باردار ماه گرفتگی را ببیند، در آن زمان به هر نقطه از بدن خود که دست بزند همان ناحیه در بدن نوزاد دچار ماه گرفتگی خواهد شد، یا بسیاری معتقدند که ماه گرفتگی ناشی از عادات غذایی مادر در دوران بارداریست، پسا ین تصور عامیانه را از ذهن خود دور کنید که به دلیل انجام کار اشتباهی از سمت مادر در دوران بارداری، این لکه ایجاد می‌شود. این لکه‌ها به‌طور تصادفی ایجاد می‌شوند و البته دلیل بروز آن‌ها در موارد بسیار نادری ممکن است ارثی باشد.

انواع خال مادر زادی یا ماه گرفتگی

دو نوع اصلی خال مادرزادی وجود دارد که هر یک در انواع مختلفی دسته بندی می شوند، و در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

خال های مادرزادی عروقی

خال های مادرزادی عروقی بیشتر در صورت و در ناحیه سر و گردن ایجاد می شود. اگر رگ‌های خونی در ناحیه خاصی از پوست آنطور که باید شکل نگیرد، خال‌های مادرزادی عروقی ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال، ممکن است رگ‌های خونی بیش از حد در یک ناحیه جمع شده باشند یا رگ‌های خونی ممکن است پهن تر از آنچه باید باشند. این دسته از لکه‌های ماه‌گرفتگی از قرمز کم‌رنگ و صورتی تا شرابی، آبی و سیاه متغیر هستند. اگر به شکل مادرزادی با نوزاد همراه باشند، کم‌کم از بین می‌روند. اگر در سن بلوغ یا بزرگ‌سالی رخ دهد، نشانه یک مشکل است و باید با پزشک متخصص مشورت کنید. در ادامه انواع خال عروقی را بررسی می نماییم:

• نواحی صاف، قرمز یا صورتی پوست (لکه‌های سالامون یا لک لک): این لکه‌های قرمز یا صورتی اغلب در ناحیه بین چشم‌ها، روی پلک‌ها یا پشت گردن ایجاد می‌شوند.
• خال‌های قرمز برجسته (لکه‌های توت فرنگی یا همانژیوم): این خال‌ها ممکن است به رنگ صورتی، آبی یا قرمز روشن ظاهر شوند. آن‌ها اغلب در اندام‌ها، سر یا گردن یافت می‌شوند. همانژیوم ممکن است از اندازه کوچک و شکل صاف شروع شود. گاهی اوقات آن‌ها در چند ماه اول زندگی کودک رشد می‌کنند و بزرگتر و بزرگتر می‌شوند. برخی از همانژیوم‌های با رشد سریع نیاز به برداشتن پزشکی دارند تا اطمینان حاصل شود که با دید یا تنفس کودک تداخل ندارند. کودکان مبتلا به همانژیوم‌های متعدد روی پوست باید از نظر همانژیوم داخلی بررسی شوند.
• نواحی قرمز، بنفش یا تیره (لکه‌های شرابی): لکه‌های شرابی به دلیل تشکیل غیر طبیعی عروق خونی کوچک زیر پوست ایجاد می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در هر جایی از بدن ایجاد شوند اما اغلب در صورت و گردن دیده می‌شوند. لکه‌های شرابی ممکن است به رنگ صورتی یا قرمز شروع شده و به رنگ قرمز تیره یا بنفش درآیند و با گذشت زمان محونمی شوند.

خال های رنگ دانه ای

خال های رنگدانه ای (معمولاً قهوه ای) می توانند در هر جایی از بدن ظاهر شوند. این خال‌ها زمانی رخ می‌دهند که سلول‌های رنگدانه‌ای یا ملانین در یک ناحیه بیش از حد وجود داشته باشد. سلول‌های رنگدانه همان چیزی هستند که به پوست رنگ طبیعی می‌دهند این دسته از لکه ماه گرفتگی پوست انواع مختلفی دارند که عبارت‌اند از:

• خال‌های قهوه‌ای صاف، روشن یا تیره (لکه‌های Café au lait): این خال‌های مادرزادی تا حدودی بیضی شکل هستند و از زبان فرانسوی به “قهوه با شیر” ترجمه می‌شوند. آن‌ها اغلب به رنگ قهوه‌ای کم رنگ هستند. اگر فرزند شما بیش از یک عدد از این خال ها داشته باشد، ممکن است دچار یک بیماری نادر پزشکی به نام نوروفیبروماتوز باشد.
• خال‌های قهوه‌ای یا سیاه (لکه‌های ارثی یا نایوی ملانوسیتی ارثی): رنگ این خال‌ها از صورتی تا قهوه‌ای روشن یا سیاه متغیر است. اندازه آن‌ها متفاوت است و ممکن است صاف یا برجسته باشند. آن‌ها معمولاً به شکل گرد هستند. تغییر در خال ممکن است گاهی با سرطان پوست مرتبط باشد.
• خال‌های خاکستری-آبی (لکه‌های Mongolian): این لکه‌های صاف و خاکستری متمایل به آبی بیشتر در افرادی با پوست تیره طبیعی ایجاد می‌شود. آن‌ها مضر نیستند اما گاهی اوقات با کبودی اشتباه گرفته می‌شوند. لکه‌های مغولی معمولاً در قسمت پایین کمر و باسن ایجاد می‌شود. معمولاً تا سن 4 سالگی کاملاً محو می‌شوند.

آیا ضایعات بدو تولد یا همان ماه گرفتگی، پیش زمینه سرطانی شدن دارند؟

باید بدانید اینکه می شنوید اغلب ضایعات بدو تولد پیش زمینه سرطانی شدن دارند باور درستی نیست چرا که بر عکس اغلب  لکه های پوستی که هنگام تولد و مدتی پس از تولد آشکار می شوند پیش زمینه سرطانی شدن ندارند و بدون ضرر هستند. فقط برخی دسته های آنها مانند بعضی خال ها برای اطمینان بیشتر نیاز به بررسی بیشتر دارند.

به طور کلی حدود یک درصد نوزادان، هنگام تولد دارای خال های نوزتدی هستند. این نوع خال‌ها می‌توانند در اندازه‌های کوچک، متوسط و بزرگ باشند و خال‌های بزرگ، قطری بالاتر از 20 سانتی‌متر دارند و ممکن است گاهی به اندازه‌ای بزرگ باشند که قسمتی یا تمامی تنه یا اندام را در بر گیرند. این نوع از خال‌ها در قسمت تحتانی پشت و در ناحیه ران‌ها دیده می‌شوند و 4 تا 6 درصد خطر ایجاد سرطان بدخیم پوست یعنی ملانوم در آنها وجود دارد.

آیا خال‌های مادرزادی یا ماه گرفتگی ژنتیکی هستند؟

برخی از خال‌های مادرزادی ارثی هستند و در خانواده‌ها دیده می‌شوند، اما همه آن‌ها اینطور نیستند. گاهی اوقات، برخی از آن‌ها به دلیل جهش‌های ژنی ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال، برخی از نوزادان متولد شده با لکه شرابی دارای یک بیماری نادر به نام سندرم Klippel-Trenaunay هستند. این وضعیت ناشی از یک جهش ژنتیکی است که به طور کلی ارثی نیست. یکی دیگر از بیماری‌های نادر، سندرم استورج وبر، نیز به‌عنوان خال‌های مادرزادی شرابی ظاهر می‌شود و در اثر یک جهش ژنی متفاوت ایجاد می‌شود. همچنین در خانواده‌ها ایجاد نمی‌شود و نمی‌تواند ارثی باشد

علائم خطرناک و هشداردهنده لکه ماه گرفتگی نوزاد

همان‌طور که بارها و بارها شنیده‌اید، اکثر سرطان‌های پوست به‌دلیل خال‌ها و لک‌های مادرزادی ایجاد می‌شوند. بنابراین اگر تغییری در بافت یا اندازه و رنگ خال یا سایر زائده‌های پوستی نوزاد خود مشاهده کردید، حتما برای درمان آن اقدام کنید. همچنین اگر لکه ماه گرفتگی نوزاد درحال گسترش باشد و نشانه‌هایی از التهاب، خارش و خونریزی از خود نشان دهد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید و اقدامات لازم را انجام دهید.

روش های درمان ماه گرفتگی

برای درمان ماه‌های گرفتگی، روش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به نوع و میزان ماه‌گرفتگی، پوست شخص و توصیه‌های پزشک معالج انتخاب می‌شود. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:

دارودرمانی

در این روش برای درمان لکه ماه گرفتگی پوست از داروهای شیمیایی استفاده می‌شود که اغلب شامل یکی از دو دسته زیر هستند:

• مسدود‌کننده‌های بتا که این دارو دارو برای کاهش سایز ماه‌گرفتگی از نوع همانژیوم هم استفاده می‌شود. برخی دیگر از این داورها هم موضعی هستند و اثرات خوبی در درمان ماه گرفتگی از خود نشان می‌دهند.
• کورتیکواستروئیدها: این داروها در دسته داروهای ضدالتهاب قرار می‌گیرند که هم به‌صورت خوراکی و هم تزریقی تجویز می‌شوند. با راه‌یافتن ترکیبات این نوع دارو به رگ‌های خونی و رسیدن به ماه‌گرفتگی، اندازه آن را کوچک می‌کنند.

درمان به کمک عمل جراحی

عمل جراحی یکی دیگر از راه‌های درمان لکه ماه گرفتگی پوست است. این روش درمانی با بی‌حسی موضعی و اغلب به شکل سرپایی انجام می‌شود. در صورت بزرگ‌بودن لکه، این روش درمانی ممکن است بیش از یک جلسه طول بکشد.

لیزردرمانی

لیرزدرمانی به کاهش رنگ و وضوح لکه ماه گرفتگی مادرزادی کمک می‌کند و برای این کار از پرتوهای متمرکز و قدرتمند نوری استفاده می‌شود. همچنین این نوع درمان ماه گرفتگی بهتر است که توسط جراح حاذق و متخصص پوست انجام شود.

همچنین ممکن است با توجه به نوع لکه و وسعت آن، به تعداد جلسات بیشتری نیاز باشد تا علائم ماه گرفتگی به‌صورت کامل از بین برود، البته در نوزادان و کودکان عموما شاهد جوابدهی سریعتری هستیم. همچنین به بی‌حسی موضعی برای اجرای آن نیاز است و نتایج آن همیشگی و ماندگار خواهد بود.

سخن پایانی

اگر خال مادرزادی باعث کاهش عزت نفس شما می شود، حذف خال مادرزادی امکان پذیر است. درمان از بین بردن خال مادرزادی می تواند کمتر از 10 دقیقه طول بکشد و این روش می تواند با خیال راحت توسط پزشک متخصص با استفاده از نوع خاصی از لیزر انجام شود. نکته مهم این است که قبل از هر اقدام با یک پزشک متخصص در خصوص زائده خود مشورت کنید تا خال مادرزادی شما را ارزیابی کرده و مناسب ترین شکل درمان را تعیین می کند. در کلینیک ایرسا ما از روش لیزر درمانی برای از بین بردن خال مادرزادی استفاده می کنیم. کلیه تجهیزات ما در کلینیک پوست، مو و زیبایی ایرسا برای ایمنی و آرامش شما توسط کمیسیون کیفیت مراقبت (یا سایر نهادهای نظارتی مربوطه) نظارت می شوند و توسط پزشک متخصص پوست مجرب بر روی پوست شما لنجام می شود.